Dezynfekcja, inaczej odkażanie, to niszczenie drobnoustrojów (środkami fizycznymi i chemicznymi) w celu uniknięcia infekcji. Dzięki dezynfekcji możliwe jest usunięcie form wegetatywnych drobnoustrojów, nie zawsze jednak udaje się pozbyć ich form przetrwalnikowych. Nie jest tym samym co antyseptyka, która usuwa drobnoustroje ze skóry i ran – dezynfekcja dotyczy przedmiotów oraz powierzchni użytkowych.

Dezynfekcja zapobiegawcza a ogniskowa

Odkażanie przeprowadza się zapobiegawczo w miejscach, w których istnieje ryzyko namnożenia zarazków, które są w stanie spowodować zakażenie. Przykładowe miejsca to łaźnia, kuchnia, stołówka. Innym rodzajem jest dezynfekcja ogniskowa – w tym przypadku odkażanie jest bieżące i końcowe. Dezynfekcja bieżąca skupia się np. na łóżku, w którym leżała chora osoba (ognisko zakażenia), dezynfekcja końcowa jest przeprowadzana we wszystkich pomieszczeniach, w których przebywał chory.

Metody dezynfekcji

Dezynfekcję można przeprowadzić metodami fizycznymi i chemicznymi. Do tych pierwszych zaliczamy promieniowanie UV (przy pomocy źródeł naturalnych i sztucznych), promieniowanie gamma, działanie temperaturą (dezynfekcja termiczna) oraz filtrację, która nie zabija mikroorganizmów, ale je oddziela.

Dezynfekcja chemiczna jest przeprowadzana za pomocą różnego typu środków, do których należą: fenole i ich pochodne, alkohole, związki utleniające, aldehydy, kwasy organiczne, nieorganiczne i ich pochodne, związki azotu, chlorowce i ich pochodne, związki azotu, związki nieorganiczne i metaloorganiczne.

Wymogi stawiane środkom do dezynfekcji

Każdy środek używany do odkażania powinien spełniać szereg wymogów. Najważniejsze jest bezpieczeństwo dla zdrowia, niska toksyczność i wysoki stopień biodegradacji. Środki nie mogą też drażnić skóry ani błon śluzowych. Ponadto muszą być skuteczne wobec zarazków oraz nie powodować wykształcenia się u nich oporności na dany środek. Ważna jest także dobra rozpuszczalność w wodzie i możliwie neutralny zapach.

Skuteczność dezynfekcji zależy od różnych czynników, w tym czasu działania, stężenia roztworu, temperatury, odczynu, twardości wody, wilgotności (środki chemiczne zazwyczaj nie działają w środowisku suchym), a także ilości oraz rodzaju drobnoustrojów. Im dłużej działa preparat i im wyższe jego stężenie, tym jest bardziej skuteczny.