Wykrycie i zwalczanie ASF w polsce

Działania Państwa Polskiego podejmowane w celu wykrywania i zwalczania ASF.

asf w polsce

Pierwszy przypadek ASF w Polsce stwierdzono 17 lutego 2014 roku mimo to działania mające na celu zwalczanie i zapobieganie pojawieniu się tej choroby na terenie Polski podejmowane były już od 2011 roku. W tym właśnie roku zaczęto prowadzić badania mające na celu wykrycie ASF.

Badania mające na celu wykrycie ASF

Od 2011 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prowadzone są badania laboratoryjne w kierunku wykrycia ASF. Początkowo badania te prowadzone były jedynie w szerokim na 40 kilometrów pasie  wzdłuż granicy Polski z państwami byłego Związku Radzieckiego (Rosja, Litwa, Białoruś i Ukraina). Próbki do badań pobierane były od padłych i odstrzelonych dzików oraz od padłych świń. Jak wyglądają takie badania? Od żywych świń i odstrzelonych dzików pobierana jest krew. W przypadku padłych oraz poddanych ubojowi świń oraz znalezionych martwych dzików zakres pobieranych tkanek jest dużo większy. Od zwierząt tych pobierane są migdałki, węzły chłonne, śledziony, nerki, tkanka płucna oraz krew. Pobrane próbki badane są metodą qRT-PRC znaną też jako ilościowa reakcja łańcuchowa polimerazy DNA. Jest to wyjątkowo czuła metoda stosowana głównie w genetyce i innych pokrewnych dziedzinach. Podczas wykonywania badań za pomocą tej metody wykorzystywane są techniki fluoroscencyjne. Dużą zaletą tej metody jest możliwość monitorowania ilości produktu podczas trwania reakcji. Dzięki temu, że detekcja w przypadku tej metody odbywa się w zamkniętym naczyniu ryzyko zanieczyszczenia próbki jest bardzo niewielkie.

W przypadku gdy wspomniane badanie potwierdzi wystąpienie ASF przeprowadzane jest również dodatkowe badanie metodą ELISA będącą jednym z testów fazy stałej. ELISA czyli test immunoenzymosorpcyjny lub test immunoenzymatyczny to jedno z najpowszechniej stosowanych badań biomedycznych. Podczas testu ELISA antygen unieruchamiany jest na powierzchni stałej. Następnie wprowadzany jest materiał biologiczny w którym badana będzie obecność przeciwciał specyficznych dla antygenu, który został unieruchomiony. Prowadzi to do powstania kompleksu immunologicznego. Po przeprowadzeniu kolejnych reakcji ich produkt oceniany jest poprzez badanie intensywności barwy.

Programy mające na celu wykrywanie i zwalczanie ASF

W roku 2013 roku wprowadzono w Polsce program mający na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby. Poprzez kolejne rozporządzenia wydłużano realizacje tego programu na lata 2014, 2015 i 2016.

dzik-asf-w-polsce
Martwy dzik – ASF

Dnia 1 stycznia 2018 roku na terenie Polski wprowadzono program mający na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie. Celem programu jest wzmocnienie ochrony Polski przed  Afrykańskim Pomorem Świń.

Program ten przewiduje monitorowanie dzików i świń w celu przeciwdziałania rozpowszechnianiu się Afrykańskiego Pomoru Świń w Polsce i w Unii Europejskiej. W ramach tego programu kontynuowane będą działania, które podjęte zostały w ramach wcześniejszych programów zwalczania ASF.

Na realizacje tego programu przeznaczono w 2018 roku 28 419 928,41 zł. Polski rząd planuje wnioskować o pokrycie części wydatków w kwocie 19 100 401,11 zł z budżetu Unii Europejskiej.

Jakie działania przewidziano w ramach programu ?

W ramach tego problemu przewidziano szereg działań mających na celu wzmocnienie ochrony Polski przed ASF. Z programu finansowane będą między innymi:

  • badania laboratoryjne w kierunku wykrycia ASF przeprowadzane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • zakup kontenerów chłodniczych do przetrzymywania tusz dzików
  • finansowanie funkcjonowania odłowni żywołownych do odłowu dzików;
  • finansowanie odstrzału sanitarnego na obszarze określonym w załączniku do programu;
  • finansowanie polowań na dorosłe samice dzika o wadze tuszy wynoszącej co najmniej 30 kg (po usunięciu patrochów);
  • ubój lub zabicie świń na obszarze zagrożenia, obszarze objętym ograniczeniami lub obszarze ochronnym
  • działania powiatowego lekarza weterynarii przeprowadzane po otrzymaniu zawiadomienia o podejrzeniu wystąpienia ASF
  • pobieranie próbek do badań laboratoryjnych w kierunku wykrycia ASF lub przeprowadzanie kontroli gospodarstw w zakresie spełniania wymagań związanych z bioasekuracją przez powiatowego lekarza weterynarii (nadzór czynny nad gospodarstwami) na obszarze zagrożenia,
  • unieszkodliwienie tusz dzików, które nie mogą być zagospodarowane przez myśliwych na obszarze zagrożenia,
  • finansowanie poszukiwania i bezpiecznego usuwania zwłok dzików padłych,
  • wzmocnienie środków bioasekuracji na drogowych przejściach granicznych z Białorusią i Ukrainą;

Kampania informacyjna dotycząca ASF

Spora część środków z programu trafi do Inspekcji Weterynaryjnej. Inspekcja Weterynaryjna ma finansować z tych środków kampanie informacyjną skierowaną do  rolników, władz samorządowych, myśliwych i podmiotów których działalność związana z produkcja pasz lub żywności zwierzęcego.

Co zrobić jeśli nasze świnie zachorują na ASF ?

Pierwszym tematem kampanii będzie postępowanie w przypadku wystąpienia choroby zakaźnej. Przypomnijmy zatem co powinno się zrobić w takiej sytuacji.

asf w polsce

Jeśli pojawią się podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej posiadacz zwierzęcia jest zobowiązany

  • zawiadomić inspekcje weterynaryjną lub najbliższy podmiot, który świadczy usługi weterynaryjnej albo wójta, a w przypadku terenów miejskich prezydenta lub burmistrza (obowiązków ten dotyczy również innych osób mających kontakt ze zwierzętami w tym zwłaszcza osób dla których kontakt ze zwierzętami jest częścią obowiązków zawodowych). Jeśli zawiadomienie trafi do burmistrza, prezydenta lub wójta zawiadamia on inspekcje weterynaryjną;
  • Pozostawić zwierzęta w miejscu w którym przebywają i nie wyprowadzać ich na zewnątrz;
  • Uniemożliwić dostęp do miejsc w których znajdują się podejrzewane o zachorowanie na chorobę zakaźną zwierzęta lub ich zwłoki osobom postronnym;
  • Wstrzymać się z wynoszeniem, wywożeniem lub zbywaniem produktów i przedmiotów znajdujących się w miejscu w którym wystąpiła choroba. Dotyczy to zwłaszcza zwłok zwierzęcych, mięsa, paszy dla zwierząt, wody, ściółki, obornika, gnojowicy, gnojówki i odchodów zwierzęcych;
  • Udostępnić zwierzęta i ich zwłoki Inspekcji Weterynaryjnej do badań i zabiegów weterynaryjnych, a jeśli będzie to konieczne udzielać pomocy w ich wykonywaniu;
  • Udzielać Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w jej imieniu informacji i wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla zapobiegania szerzeniu się choroby zakaźnej, wykrycia choroby i źródeł zakażenia;

Co zrobi lekarz weterynarii jeśli będzie podejrzewał ASF ?

Powiatowy lekarz weterynarii, który otrzymał zawiadomienie o podejrzeniu wystąpienia choroby zakaźnej powinien podjąć czynności mające na celu wykluczenie lub wykrycie choroby zakaźnej. Co może zrobić w tym celu lekarz weterynarii? Może on między innymi:

  • Nakazać posiadaczowi zwierząt sporządzenie lub aktualizacje spisu zwierząt lub zwłok zwierzęcych;
  • Ustalić ilość produktów i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu w którym wystąpiła choroba zakaźna. Dotyczy to między innymi mięsa, paszy, gnojówki, gnojowicy, obornika i ściółki;
  • Przeprowadzić dochodzenie epizootyczne;
  • Przeprowadzić badanie kliniczne zwierząt;
  • Pobrać i wysłać próbki do badań laboratoryjnych;

Jak przebiega dochodzenie epizootyczne ?

Warto powiedzieć nieco więcej na temat wspomnianego wcześniej dochodzenia epizootycznego. Dochodzenie to może przebiegać w różny sposób niemniej istnieje kilka faktów które powinno ono objąć. Są to między innymi fakty dotyczące tego jak długo rozwijała się choroba zakaźna zanim zaistniało podejrzenie jej wystąpienia lub stwierdzono jej wystąpienie, źródła choroby zakaźnej, innych gospodarstw, które mogły zostać zakażone oraz dróg przemieszczania się zwierząt, ludzi i przedmiotów mogących być przyczyną szerzenia się choroby zakaźnej.

W przypadku wystąpienia choroby zakaźnej lub stwierdzenia podejrzenia jej wystąpienia Powiatowy Lekarz Weterynarii informuje o tym fakcie Wojewódzkiego lekarza weterynarii.

Ryzyko związane z wieprzowiną z państw byłego ZSRR

Kolejnym tematem wspomnianej kampanii informacyjnej jest ryzyko wiążące się z wprowadzaniem produktów wieprzowych do gospodarstw hodujących świnie. Ryzyko to jest szczególnie wysokie w przypadku produktów pochodzących z państw w których występuje ASF co w przypadku Polski oznacza przede wszystkim Rosje, Litwę, Białoruś i Ukrainę.

Postępowanie z dzikami

Obok postępowania dotyczącego świń kampania dotyczyć będzie też właściwego postępowania z dzikami. Kampania ta obejmować będzie metody bezpiecznego usuwania padłych dzików, zagospodarowania dzików odstrzelonych, oraz obowiązek informowania Inspekcji Weterynaryjnej o każdym przypadku znalezienia padłego dzika.

Bioasekuracja trzody chlewnej

Ważnym elementem kampanii będą też wymagania dotyczące bioasekuracji. Producenci trzody chlewnej prowadzący swoja działalność na terenach na których występuje ASF utrzymujący więcej niż 300 świń będą mogli liczyć na sfinansowanie do 80 % kosztów bioasekuracji w tym między innymi na budowę ogrodzenia lub niecek dezynfekcyjnych przez Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Szkolenia na temat asf

W ramach kampanii planuje się przeprowadzenie szkoleń przekazujących wiedzę na temat ASF przeznaczonych dla rolników, myśliwych i podmiotów których działalność związana jest z produkcją pasz lub żywności pochodzenia zwierzęcego

W ramach programu podzielono teren Polski na części według poziomu zagrożenia wirusem ASF.

Obowiązki hodowców świń w związku z ASF

Na hodowców świń prowadzących hodowle na terenach na których poziom zagrożenia ASF jest szczególnie wysoki nałożono liczne obowiązki. Hodowcy prowadzący swoją hodowle na obszarach na których występuje ASF muszą:

  • utrzymywać świnie w swoich gospodarstwach w sposób wykluczający kontakt z wolno żyjącymi dzikami;
  • kontrolować stan zdrowia świń;
  • Informować odpowiednie służby o każdym podejrzeniu wystąpienia ASF;
  • sporządzić spis posiadanych świń, z podziałem na prosięta, warchlaki, tuczniki, lochy, loszki, knury i knurki oraz na bieżące aktualizować ten spis;
  • karmić świnie paszą zabezpieczoną przed dostępem zwierząt wolno żyjących;
  • wyłożyć maty dezynfekcyjne przed:
    • wjazdami i wejściami do gospodarstw, w których są utrzymywane świnie, oraz wyjazdami i wyjściami z tych gospodarstw;
    • wejściami do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie, i wyjściami z tych pomieszczeń ;
  • utrzymywać maty dezynfekcyjne w stanie zapewniającym utrzymanie skuteczności działania środka dezynfekcyjnego;
  • bieżąco oczyszczać i odkażać narzędzia oraz sprzęt wykorzystywany do obsługi świń.

Na teren gospodarstw na których utrzymywane są świnie nie wolno wnosić ani wwozić zwłok dzików, tusz dzików, części tusz dzików, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego oraz materiałów i przedmiotów, które mogły zostać skażone Afrykańskim Pomorem Świń.

Zasady postepowania z martwymi dzikami

Wszystkie osoby mające kontakt z martwymi dzikami w tym zwłaszcza myśliwi, pracownicy służby leśnej i straży granicznej mają obowiązek zgłoszenia faktu znalezienia zwłok do inspekcji weterynaryjnej. Na obszarach na których obowiązują ograniczenia związane z wystąpieniem ASF myśliwi zobowiązani są do pisemnego przekazywania powiatowemu lekarzowi weterynarii informacji o planowanych terminach polowań, liczbie polowań w określonym przedziale czasowym, terminach odstrzału sanitarnego oraz liczbie odstrzałów sanitarnych w danym przedziale czasowym.

asf w polsce

Każdy dzik, który zostanie odstrzelony na obszarze, na którym występuje ASF powinien zostać dostarczony do  punktu skupu dziczyzny lub zakładu obróbki dziczyzny albo do innego nadzorowane przez Inspekcję Weterynaryjną zakładu, w którym mogą być przechowywane skóry lub tusze dzików. Za każdego dostarczonego do jednego z tych miejsc odstrzelonego dzika zarządca lub dzierżawca obwodu łowieckiego otrzyma 292 złote.

Zgromadzone tusze będą przechowywane w sposób uniemożliwiający rozprzestrzenianie się wirusa ASF.

Uprawnienia lekarzy weterynarii w miejscach w których wystąpiło ASF

Jeśli w danym miejscu stwierdzono wystąpienie ASF to lekarz weterynarii może w gospodarstwach położonych w promieniu 10 kilometrów od miejsca w którym stwierdzono wystąpienie tej choroby przeprowadzić badania kliniczne świń, indywidualnie oznakować świnie, pobrać od świń próbki do badań laboratoryjnych lub nakazać ubój albo zabicie świń. Przed przeprowadzeniem uboju lekarz weterynarii powinien przeprowadzić analizę ryzyka. Wspomniana analiza ryzyka powinna zawierać uwzględniać zagęszczenie dzików na danym terenie i występowanie lub nie wśród nich ASF oraz poziom bioasekuracji gospodarstwa rolnego.

Maty Dezynfekcyjne – wzmocnienie bioasekuracji przejść granicznych

W ramach programu podjętych zostanie szereg działań mających na celu wzmocnienie bioasekuracji na przejściach granicznych pomiędzy Polską, a Białorusią i Ukrainą. Działania te to między innymi:

  • Wyłożenie mat dezynfekcyjnych
  • Utrzymywanie mat dezynfekcyjnych w stanie umożliwiającym skuteczne działanie środka dezynfekcyjnego
  • Oczyszczanie i dezynfekcja pojazdów wjeżdżających na teren Polski

Kontrowersje związane z działaniami rządu mającymi na celu zwalczanie ASF

Wprowadzone przez rząd w związku z walka z ASF zmiany wzbudzają wiele kontrowersji. Pierwszą grupa tych kontrowersji są kontrowersje związane ze zwiększeniem uprawnień myśliwych. Zmiany te budzą zaniepokojenie wśród osób obrońców przyrody. W związku z proponowanymi zmianami myśliwi zyskają prawo do decydowania o odstrzałach przeprowadzanych na terenach parków narodowych  i rezerwatów przyrody. Niemniej kontrowersyjny jest przepis umożliwiający karanie za przeszkadzanie polowaniom i ich uniemożliwianie. Zgodnie z nimi każdy, kto znajdzie się w lesie będzie musiał ustąpić myśliwym jeśli się w nim pojawią.

Niektórzy obrońcy przyrody uważają też uwagę na fakt, że zbyt dużą wagę w proponowanych działaniach poświęcono na odstrzał dzików, a zbyt mały na bioasekuracje. Z drugiej strony zdaniem Łódzkiej Izby Rolniczej na terenach na których prowadzona jest hodowla trzody chlewnej hodowla dzików powinno zostać całkowicie zredukowana.

Kto odpowiada za zwalczanie ASF w Polsce

Osobą odpowiedzialna za działania mające na celu zwalczanie ASF jest Ewa Lech. Ewa Lech jest Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

asf w polsce

Działania mające za zadanie zwalczanie ASF podejmowane w innych państwach UE

Podobne programy mające na celu wykrycie i  zwalczanie ASF podejmowane są na terenie Litwy, Łotwy, Estonii, Słowacji, Węgier i Rumunii.

Z kim konsultowano działania mające na celu zwalczanie ASF ?

Projekty rozporządzenia uchwalającego projekt przed jego uchwaleniem konsultowane były z organizacjami społecznymi i zawodowymi takimi jak:

  • Krajowa Rada Izb Rolniczych,
  • Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych,
  • Krajowy Związek Rolników Kółek i Organizacji Rolniczych,
  • Sekretariat Rolnictwa Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”,
  • Związek Zawodowy Rolników „Ojczyzna”,
  • NSZZ RI „Solidarność”,
  • Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność ’80,
  • Związek Zawodowy Rolnictwa „Samoobrona”,
  • Związek Zawodowy Rolników Rzeczypospolitej „Solidarni”,
  • Związek Zawodowy Pracowników Rolnictwa w RP,
  • Związek Zawodowy Centrum Narodowe Młodych Rolników,
  • Związek Zawodowy Wsi i Rolnictwa „Solidarność Wiejska”,
  • Związek Zawodowy Rolnictwa i Obszarów Wiejskich „Regiony”,
  • Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
  • Forum Związków Zawodowych,
  • Konfederacja LEWIATAN,
  • Związek Polskie Mięso,
  • Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych,
  • Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej,
  • Federacja Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych,
  • Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
  • Krajowa Rada Spółdzielcza,
  • Business Centre Club,
  • Krajowy Związek Rewizyjny Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych,
  • Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna,
  • Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”,
  • Krajowy Związek Pracodawców – Producentów Trzody Chlewnej,
  • Stowarzyszenie Producentów Trzody Chlewnej „Podlasie”,
  • Związek Rzemiosła Polskiego,
  • Rada Dialogu Społecznego.
asf w polsce

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.